Krótki zarys działalności
Hutniczo-Miejskiego Oddziału PTTK w Krakowie.

Decyzja o budowie Huty im. Lenina w bezpośrednim sąsiedztwie starego Krakowa dała nie tylko poważne efekty ekonomiczne liczące się w gospodarce, ale wyzwoliła szereg inicjatyw lokalnych, obejmujących w dużej mierze życie społeczne. W ówczesnych układach społecznych nie mogło obejść się bez organizowania odpoczynku i to w formach świadomych metod i celów. Zapewniały one nie tylko regenerację fizyczną, ale kształciły również świadomość społeczną i patriotyczną tworzącego się nowego środowiska. Należało tu stosować zarówno metody odpowiadające ludziom już przywykłym do czynnego wypoczynku jak i metody uprawiania czynnych form wypoczynku.

W trzy lata po rozpoczęciu budowy Huty, w marcu 1953 roku grupa rozmiłowanych w turystyce pracowników przedsiębiorstw budowlanych i innych, podjęło organizację Oddziału PTTK. Nazwa Oddziału „Oddział Nowa Huta Miasto” odzwierciedlała pierwotny zamysł stworzenia nowego miasta o charakterze przemysłowym o nazwie Nowa Huta. W krótkim czasie nowo budowane miasto zostało wchłonięte przez Kraków i stało się jego dzielnicą.

Ale nazwa pozostała.... do 4 marca 2011 roku, kiedy to Nadzwyczajny Walny Zjazd Oddziału podjął uchwałę o zmianie nazwy na „Hutniczo-Miejski Odział PTTK w Krakowie”.
Założycielami Oddziału byli: Czesław Bogusz, Zbigniew Długoszewski, Krystyna Iwaszkiewicz, Bogdan Kwiatkowski, Barbara Lorenc, Tadeusz Małys, Edward Remiszewski, Roman Śmigielski, Krystyna Trynka, Jan i Olga Strynkiewicz, Anna Twardowska, Tadeusz Wisłocki i Stanisław Wolak. Pod koniec 1955 roku Oddział liczył 1500 członków zrzeszonych w 17 Kołach, wykazując tendencję powiększania się.

W dniu 24 kwietnia 1956 roku Zjazd Oddziału PTTK Nowa Huta Miasto przyjął wniosek Rady Zakładowej i Dyrekcji HiL, poparty przez Zarząd Okręgu PTTK w Krakowie o utworzeniu wyodrębnionego Oddziału Zakładowego PTTK w Hucie, w oparciu o działające na terenie Huty Koła Zakładowe PTTK. Prezesem pierwszego Zarządu został Mieczysław Gaj. Dynamiczny rozwój hutniczego ruchu turystycznego odnotowują kroniki w dekadzie lat 60. Zapoczątkowało go Koło PTTK Zakładu Transportu Kolejowego, w którym wyróżniali się wtedy m.in. Zenon Podermański, Kazimierz Sochoński i Tadeusz Adamczyk. Swoją aktywność wznowiły liczne Komisje Oddziałowe. Część z nich przeobraziła się wkrótce w Kluby – Młodego Turysty „Dymarki”, Turystyki Motorowej „Tandem”, Narciarski „Hucisko” i Turystyki Wodnej „Wiking”.

Zapoczątkowano wtedy znane do dzisiaj imprezy turystyczne – Centralny Rajd Hutników (1961), Zlot Pieszy „Jesień w Puszczy (1964). W roku 1966 pojawiły się jeszcze – Zlot Motorowy z okazji „Dnia Hutnika” oraz Zlot Piechurów „Wiosna w Dolinkach”. Wiele spektakularnych imprez (np. wycieczki po szlakach bitewnych Wojska Polskiego) organizował Antoni Dałkowski.
Wzorując się na działalności Koła w Zakładzie Transportu Kolejowego większość Kół organizowała zloty branżowe – walcowników, mechaników, stalowników, remontowców, koksowników, ceramików, energetyków itp.
W roku 1966 sztandar Oddziału PTTK, ufundowany wcześniej przez Radę Zakładową Kombinatu, odznaczony został Złotą Honorową Odznaką PTTK. W późniejszych latach taką samą odznaką wyróżniono też Koło Walcowni Zimnej Blach, Koło Przewodników Zakładowych PTTK i Klub Turystyki Wodnej „Wiking”.

Lata 70. okazały się okresem intensywnego szkolenia kadry PTTK – organizatorów turystyki, przodowników różnych rodzajów turystyki kwalifikowanej, instruktorów krajoznawstwa, strażników ochrony przyrody i służby kultury szlaku. Na rajdach i zlotach wprowadzono specjalne trasy przyrodnicze, organizowane były liczne konkursy dotyczące ochrony środowiska. Hutnicy sadzili drzewka i zbierali śmieci. Na mocy porozumienia z Nadleśnictwem w Krościenku, Oddziałowa Komisja Ochrony Przyrody sprawowała opiekę nad 5 Rezerwatami Przyrody w Małych Pieninach.

Krajowy poziom reprezentowali w tej dekadzie fotograficy. Klub Fotografii Krajoznawczej organizował wiele imprez i plenerów ogólnopolskich. Wyróżniali się przede wszystkim – Helena i Bolesław Jurek, Władysław i Mariusz Rozpondek i Augustyn Przybylski.

W latach 80. odnotowano spory rozwój szkółki narciarskiej. Organizowano coraz więcej imprez narciarskich. Swoje duże umiejętności w turystyce i wiedzę krajoznawczą hutnicy potwierdzili pierwszymi miejscami w ogólnopolskich imprezach, m.in. W Turnieju Krajoznawczo-Turystycznym Oddziałów Zakładowych PTTK w 1987 roku w Rabce. Pod koniec lat 80. Hutniczy Oddział PTTK liczył 4,5 tysiąca członków.

Nie sposób w tak krótkim czasie przedstawić całą 60-letnią historię Oddziału. Zainteresowanych odsyłam do książki Zbigniewa Wyżgi – wspaniale i szczegółowo opisującej przebieg działalności Oddziału, pt. „50 lat w krakowskiej hucie” - wydanej w 2004 roku przez Oddział PTTK przy Hucie im. Tadeusza Sendzimira.

Należy jednak wymienić osoby, które działały przez długie lata i byli ofiarnymi organizatorami turystyki. Są to: Józef Lorek, Stanisław Suchoński, Jerzy Zgała, Władysław Frączek, Stanisław Wolak, Zbigniew Wyżga, Antoni Grymek, Olgierd Turyna, Zbigniew Strych, Józef Szostak, Barbara Włodarska, Ryszard Bielecki, Urszula Karkoszka, Leszek Mazur, Jan Dyb, Lech Gilewski, Helena Grzywacz, Mieczysław Klóska, Ryszard Motal, Jan Nalepka, Jan Niesporek, Władysław Rusek, Tadeusz Szafrański,Maria Zaręba.
Zostali oni wpisani do Złotek Księgi Zasłużonych Działaczy Oddziału.

Znaczącą rolę w działalności Oddziału odegrała obsługa przewodnicka wycieczek zwiedzających hutę. W 1956 r. Z inicjatywy Władysława Bieronia, Józefa Brożka, Tadeusza Krzyżewskiego i Leonarda Niwińskiego powstało w hucie jedno z pierwszych w Polsce Koło Przewodników Zakładowych PTTK. Przewodnicy oprowadzili po hucie około 1,7 mln. zwiedzających i przygotowali teksty kilku wydań przewodników po hucie i dzielnicy Nowa Huta. Najbardziej aktywnym przewodnikiem był Jan Ksieniewicz.

Lata 90. nie zaczęły się dla HTS pomyślnie. Odbiło się to natychmiast również w działalności PTTK. Do minimum spadła liczba organizowanych imprez. Zlikwidowano wypożyczalnię sprzętu turystycznego, zamknięto lokal Klubu Turysty, w którym odbywały się zajęcia szkoleniowe i spotkania organizacyjne. Nie przetrwały trudnego okresu kluby – kolarski „Tramp”, żeglarski „Dryf”, Młodego Turysty „Dymarki” oraz Grupa Twórcza Fotografii Krajoznawczej.

W chwili obecnej Hutniczo-Miejski Oddział PTTK w Krakowie zrzesza 807 członków z opłaconymi składkami w 10 Kołach: ZA, ZB, ZH, Przy Oddziale, Emerytów i Rencistów, Integracyjne Koło PTTK „Matragona”, Koło 21, Szkolne Koło PTTK NR 1, Szkolne Koło PTTK Nr 2 i Szkolne Koło PTTK Nr 3 i czterech Klubach Specjalistycznych: Klub Turystyki Górskiej „Wierch”, Klub Turystyki Wodnej „Wiking”, Klub Tatrzański oraz Klub Górski „Wędrowcy”. Działają też 4 Komisje Oddziałowe: Turystyki Górskiej, Turystyki Pieszej, Historii i Tradycji, Ochrony Przyrody.

W marcu 1953 roku powstał Oddział Nowa Huta Miasto, z którego w kwietniu 1956 roku wyodrębnił się Hutniczy Oddział PTTK, by po niemal 55 latach, zataczając jakby koło w historii wrócić tam, gdzie wszystko się zaczęło - do macierzy.

Opracowała na podstawie materiałów archiwalnych - Helena Grzywacz

Relacja fotograficzna - Grzegorz Szczotka