Pogórze Wiśnickie

Pasmo Szpilówki

22 października 2016 r.

Kierownik wycieczki:

Janusz Pustułka

POGÓRZE WIŚNICKIE - PASMO SZPILÓWKI

Pasmo Szpilówki

W sobotni ranek o godz. 7.30 wyruszyliśmy z parkingu przy Szkole Muzycznej, z Alei Jana Pawła II do Lipnicy Murowanej. Z nadzieją i umiarkowanym optymizmem patrzyliśmy przez całą drogę w niebo licząc na przejaśnienia i brak opadów, których przez cały tydzień mieliśmy w nadmiarze. Do Lipnicy Murowanej dojechaliśmy bez deszczu i to już wróżyło, że będzie nieźle. W drodze do Kościoła Św. Leonarda zwiedzamy zabytkowy Rynek

Pomnik króla Władysława Łokietka

z pomnikiem Św. Szymona, pomnik króla Władysława Łokietka założyciela Lipnicy, Kościół p/w Św. Szymona i Andrzeja. Umówiona wcześniej Pani Przewodnik prezentuje nam perełkę Lipnicy wpisaną na listę dziedzictwa kultury UNESCO. Zabytkowy Kościół robi na nas duże wrażenie. Wykonujemy pamiątkowe zdjęcie i ruszamy dalej.

Przy kościele Św. Leonarda

Po drodze oglądamy dwór Ledóchowskich, pomnik Św. Floriana i kierujemy się na szlak czarny, rozpoczynając trasę turystyczną. Pogoda w dalszym ciągu nieciekawa, mokro, mglisto, ale nie pada. Szlak czarny z Lipnicy Murowanej do Iwkowej prowadzi starym traktem handlowym na Węgry, pewnie w dawnych czasach prezentował się lepiej bo po ostatnich opadach deszczu stał się on szlakiem błotnistym. Mijamy przełęcz między Dominiczną a Piekarską Górą, po czym szlak wyprowadza nas z lasu biegnąc dalej do bacówki „Biały Jeleń”, a my opuszczamy go i bez szlaku docieramy do Źródełka Powstańców. Teren wokół źródełka zagospodarowany, wiata z ławkami i stolikami, miejsce na ognisko, tak więc robimy dłuższy postój. Koledzy Rysiek i Zdzisiu wykazali swe zdolności i mimo mokrego drewna rozpalili ognisko.

Pieczemy kiełbaski

Pieczemy kiełbaski a w międzyczasie Prezes Koła PTTK Stalowni (piszący to sprawozdanie) podsumował sezon turystyczny 2016 roku i wyróżnił wręczając symboliczne upominki najbardziej aktywnym członkom i sympatykom Koła uczestniczącym w imprezach tego sezonu. Wyróżnieni to: Karolinka, Paulinka, Małgosia i Staszek Piwowarczykowie, Rysiu Wścisło, Grażynka i Zdzisiu Ziółkowie, Jola Pustułka, Kasia, Lucynka i Andrzej Luty oraz Marysia i Tadziu Bielikowie. Ponadto kol. Władziu Aksamit Członek Zarządu Hutniczo-Miejskiego Oddziału PTTK wręczył srebrne odznaki GOT Paulinie i Karolinie Piwowarczyk brązowe odznaki GOT Małgosi i Staszkowi Piwowarczykom oraz złotą odznakę Głównego Szlaku Świętokrzyskiego Bogusi Rokickiej.

Srebrna GOT dla Karolinki

Niepostrzeżenie pogoda zaczęła się poprawiać, pojawiły się pierwsze przebłyski słońca a drzewa nabrały pięknego jesiennego kolorytu. Zrelaksowani posileni wykonujemy pamiątkowe zdjęcie przy Źródełku i Krzyżu Powstańców po czym wyruszamy w dalszą drogę.

Przy Źródełku Powstańców

Lokalnym szlakiem czerwonym dochodzimy do grani Pasma Szpilówki a następnie szlakiem zielonym osiągamy Piekarską Górę. Na Piekarskiej Górze znajduje się Krzyż Powstańców z 1864 roku odnowiony w 2010 roku przez mieszkańców Iwkowej, Lipnicy Murowanej i Rajbrotu.

Na Piekarskiej Górze

Dalej piękną leśną ścieżką, wśród buków pokazujących swe złociste kolory w coraz częściej pojawiającym się słońcu, docieramy do najwyższego szczytu Szpilówki (516 m). Po drodze, wśród dywanu liści pokrywającego poszycie lasu, znajdujemy piękne, zdrowe podgrzybki, a wytworni grzybiarze także kozaki a nawet prawdziwki.

….. wytworni grzybiarze nawet prawdziwki….

Zielony szlak wyprowadzana nas na kolejny szczyt Bukowiec i do drogi Tymowa – Iwkowa na Przełęcz między Bukowcem a Machulcem. Z przełęczy drogą asfaltową dochodzimy do Zajazdu „U Zygi” gdzie na nas czekał autobus. Wędrówkę kończymy małym piweczkiem w zajeździe. W drodze powrotnej do Krakowa zatrzymujemy się w Czchowie.

Na Rynku w Czchowie

Zwiedzamy zabytkowy Rynek, kościół gotycki z XIV w a basztę przy ruinach zamku na sąsiednim wzgórzu oglądamy z perspektywy Rynku. Przez Tymową, Lipnicę Murowaną, Nowy Wiśnicz, Bochnię docieramy do Krakowa na parking przy Szkole Muzycznej.
Tym samym kończymy sezon turystyczny Koła PTTK Zakładu Stalownia w 2016 roku.

Janusz „NUNUŚ” Pustułka

PROGRAM

POGÓRZE WIŚNICKIE - PASMO SZPILÓWKI
22 października 2016

7.30 - Wyjazd z Krakowa- Nowej Huty do Lipnicy Murowanej
9.00 – Zwiedzanie Lipnicy i Kościoła Św. Leonarda
10.00 - Wyjście na trasę:
(i bez szlaku) Lipnica Murowana do Źródełka Powstańców – ognisko z kiełbaskami
(szlak lokalny) Piekarska Góra (515 m)
Piekarska Góra - Szpilówka (516 m) – Bukowiec (494 m) – Przełęcz pod Bukowcem.
Przejazd do Czchowa – zwiedzanie Czchowa
Czas przejścia ok. 4 godz.
16.30 - Wyjazd z Czchowa do Krakowa.

Lipnica Murowana

Lipnica Murowana, niegdyś miasto, a obecnie wieś gminna, położona jest w południowej Małopolsce w powiecie bocheńskim. Przez miejscowość przepływa rzeka Uszwica, a nieopodal wznoszą się pierwsze wierzchołki Beskidu Wyspowego. Już w 1144 roku została tu utworzona parafia, a w pierwszej połowie XIV wieku Lipnica otrzymała prawa miejskie. W nowszych czasach miasto znalazło się jednak na uboczu ważniejszych szlaków komunikacyjnych, przestało się rozwijać i w roku 1934 Lipnica Murowana utraciła prawa miejskie.
Największym zabytkiem Lipnicy jest gotycki, drewniany kościół św. Leonarda z XV wieku, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Kościół Św. Leonarda

Kolejne dwa interesujące zabytki to również kościoły: p.w. św. Andrzeja z XIV wieku, ufundowany przez Kazimierza Wielkiego i kościół św. Szymona, zbudowany w XVII wieku w miejscu w którym znajdował się dom rodzinny św. Szymona z Lipnicy. Aż trzy osoby wyniesione na ołtarze mają silne związki z Lipnicą. Jest to św. Szymon z Lipnicy, który tutaj się urodził i wychowywał, a także św. Urszula Ledóchowska i jej siostra bł. Maria Teresa. Unikalny przykład architektury stanowi charakterystyczna zabudowa rynku na planie prostokąta zachowana do dzisiaj (podcieniowe domy w rynku). Zwiedzając Lipnicę warto ponadto zobaczyć: Figurę św. Szymona w rynku, pomnik założyciela miasta Władysława Łokietka, Dwór Ledóchowskich wybudowany przez Kazimierza Bzowskiego na początku XIX w., figurę św. Floriana.

Pasmo Szpilówki

Pasmo Szpilówki – to pasmo wzniesień na Pogórzu Wiśnickim mające równoleżnikowy przebieg. Oddziela ono dolinę Uszwicy opływającej go od zachodu i północy od położonej po jego południowej stronie doliny Beli (dopływ Białki). Jest to jedno z najwyższych pasm wzniesień na Pogórzu Wiśnickim i kolejno w kierunku od zachodu na wschód znajdują się w nim: Dominiczna Góra (468 m), Piekarska Góra (515 m), Szpilówka (516 m), Bukowiec (494 m).Na zachodnim końcu pasmo Szpilówki sąsiaduje z najwyższym wzniesieniem Pogórza Wiśnickiego – Rogozową (531 m), która tworzy grzbiet odchodzący od Pasma Szpilówki w południowym kierunku.
Na wschodnim końcu Pasmo Szpilówki opada na przełęcz oddzielająca go od rozczłonkowanej wierzchowiny ze szczytem Machulec (480 m). Przez przełęcz tę przechodzi lokalna droga z Iwkowej do Tymowej.

Krzyż Powstańców na Piekarskiej Górze

Pasmo Szpilówki wznosi się nad miejscowościami: Rajbrot, Lipnica Murowana, Lipnica Dolna, Tymowa i Iwkowa. Jest zalesione, szczególnie jego północne stoki.
Na południowych stokach dość wysoko podchodzą pola uprawne miejscowości Iwkowa, a na zachodnich Rajbrotu. Przez grzbiet pasma prowadzi szlak turystyczny, a także granica Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego (należą do niego północne stoki Pasma Szpilówki). Na grzbiecie i północnych stokach Bukowca znajduje się rezerwat przyrody Bukowiec, zaś na południowych stokach pustelnia św. Urbana.

Czchów

Czchów wchodził w skład posiadłości klasztoru Benedyktynów z Tyńca, za sprawą których w pierwszej połowie XII wieku wybudowany tu został romański kościół, wokół którego zaczynał organizować się jako osada zalążek przyszłego miasta. Jedną z najważniejszych dat w jego historii jest rok 1355, kiedy to Kazimierz Wielki, funkcjonującemu już na prawie średzkim miastu, nadał prawo magdeburskie. Za umowną datę początku Czchowa, jako miasta, przyjmuje się rok 1333. W tym czasie przestał być posiadłością benedyktyńską, a stał się własnością królewską. Wtedy też, w miejscu romańskiego kościoła, został postawiony nowy, gotycki.

Kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP

Poza kościołem i częścią miejską z rynkiem, kolejnym składnikiem Czchowa, jako całości, był zamek znajdujący się na sąsiednim wzgórzu. Życie w średniowiecznym Czchowie koncentrowało się wokół handlu i rzemiosła. Rozwój handlu związany był z królewskimi przywilejami, uprawniającymi do odbywania jarmarków (m.in. prawo targu nadane przez Władysława Jagiełłę w 1423 roku, Kazimierza Jagiellończyka w roku 1489).

Dodatkowych korzyści przysparzała komora celna. W końcu XIV wieku Czchów stał się stolicą powiatu, siedzibą starostwa niegrodowego i sądu ziemskiego. W XV wieku istniała tu szkoła parafialna i szpital.
O nowoczesności miasta świadczy to, że już w roku 1545 powstała tu sieć kanałów i wodociągów, których twórcą był Tomasz, żupnik bocheński (urządzenia te funkcjonowały jeszcze do lat osiemdziesiątych XX wieku) Przez cały XVI wiek miasto utrzymywało swą wysoką pozycję. Czchów był dostatnim i spokojnym miastem. W okresie reformacji osiedlili się tu Arianie, a na czele ich zboru stał Franciszek Lismanin, były franciszkanin i spowiednik królowej Bony. Czchów, podobnie jak inne miasta w Polsce, stracił na znaczeniu po wyniszczającym najeździe szwedzkim. Nigdy już nie powrócił do swej dawnej świetności. W wyniku I rozbioru Polski w 1772 roku Czchów znalazł się w granicach państwa austriackiego. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, niestety, w dalszym ciągu tracił na znaczeniu. W 1928 roku odebrano mu prawa miejskie. Funkcjonował jako gmina wiejska do 1 stycznia 2000 roku, kiedy to odzyskał status miasta. Cennymi zabytki miasta są:

układ urbanistyczny rynku z poł. XIV wieku z zabytkowymi podcieniami,
kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP z barokową kaplicą z XVIII wieku, gotycką polichromią z ok.1380 w prezbiterium, obrazem MB z dzieciątkiem (w typie MB Śnieżnej) z XVII w. w ołtarzu głównym, renesansowym pomnikiem Kaspra Wielogłowskiego i jego żony z końca XVI w., wykonanym przez mediolańczyka Hieronima Canavesiego, chrzcielnicą gotycką kamienną, nakrytą gotycko-renesansową pokrywą.
ruiny zamku z basztą
lew z niezachowanego do dziś romańskiego kościoła parafialnego p.w. Narodzenia NMP

Lipnica Murowana – Dominiczna Góra - Szpilówka – Przełęcz między Bukowcem a Machulcem - 22.10.2016

Data odbycia wycieczki	Trasa wycieczki	Nr grupy górskiej wg reg. GOT	Punktów wg reg. GOT	Czy przodownik był obecny
22.10.2016	Lipnica Murowana – Dominiczna Góra	BZ.11	4	Tak
22.10.2016	Dominiczna Góra – Szpilówka	BZ.11	5	Tak
22.10.2016	Szpilówka – Przełęcz między Bukowcem a Machulcem	BZ.11	5	Tak
RAZEM			14